सुगतरत्न कंसाकार
महाप्रबन्धक, नेपाल वायुसेवा निगम

० नेपाल वायुसेवा निगमले खरीद गर्ने भनेका दुई वटा वाइडबडी एयरबस विमान खरीद प्रक्रिया कहाँ पुग्यो ?

विमान खरीद प्रक्रिया करिव–करिव अन्तिम चरणमा पुगेको छ । हामीले बैना रकमस्वरूप १० करोड रुपैयाँ पठाइसकेका छौं,अब पर्चेज एग्रिमेण्टको काम गर्नुपर्ने हो । त्यसका लागि तीनओटा कम्पनीको ज्वाइण्ट भेञ्चरसँग एग्रिमेण्ट गर्नुपर्छ । त्यो ज्वाइण्ट भेञ्चरमा अमेरिकाको एएआर, पोर्चुगलको हाईफ्लाई र जर्मनीको जर्मन एभिएसन क्यापिटल छन् । ती कम्पनीका प्रतिनिधि केही दिनमै नेपाल आउँदै छन् । तीमध्ये जर्मन एभिएसन क्यापिटलले तीन वटै कम्पनीको तर्फबाट टेण्डर हालेको हो । त्यससँग हाम्रो इमेल पत्राचार भएको छ । त्यसमा हाम्रो तर्फबाट २–३ वटा र उनीहरूको तर्फबाट पनि २÷३ वटा कैफियतहरू छन् । त्यसमा छलफल हुन्छ र त्यसपछि पर्चेज एग्रिमेण्ट हुन्छ र हाम्रो अपेक्षा भनेको आगामी जनवरी र मार्चको बीचमा दुई वटै विमान नेपाल आउँछन् भन्ने हो ।

० यि दुई विमानहरु निगमले प्रचलित मूल्यभन्दा निकै सस्तोमा ल्याउँदै छ भन्ने कुरा यथार्थ हो ? यो कसरी सम्भव भयो ?

निकै सस्तो त नभनौं, तर सस्तोचाहिँ पर्ने भयो । सस्तो कसरी भयो भन्ने विषयमा लेखा समितिमा पनि सोधिएको थियो । एयरबसको वेबसाइटमा हेर्दा उसले राखेको मूल्य २ सय ३० मिलियन डलर रहेछ तर उसले हामीलाई दिने मूल्य १ सय ४ मिलियन डलर पर्ने भयो । यसले गर्दा हाम्रो सस्तो देखियो । एभिएशन व्यापारमा के हुँदो रहेछ भने उनीहरू केहीले क्याटलग मूल्य र केहीले लिष्टेड मूल्य भनेर राख्दा रहेछन, जुन मूल्य दिने मूल्य भन्दा करीब आधा हुँदो रहेछ । तर, यहाँ शंका के भयो भने आधा जस्तो मूल्यमा विमान आउने भएपछि पुरानो विमान डेण्टिङ, पेण्टिङ गरेर ल्याउँदै छन् कि ? तर, हामी ढुक्क छौं त्यसो होइन । ३३० एयरबस बनाउने कम्पनी संसारमा उही मात्र रहेछ । हामीले उसैको कम्पनीमा बनेको नयाँ विमान सीधै उडाएर नेपाल ल्याउने हो । यी प्राविधिक कुराले गर्दा हामीले किन्ने विमान सस्तो दखिएको हो ।

० नयाँ विमान खरीद गरेपछि निगमका उडान योजना र नयाँ देशहरु सँग हवाई सम्झौताको योजना कसरी अगाडि बढ्नेछ ?

दुई विमान आउना साथ पुराना गन्तव्यमा हामी क्रमशः अगाडि बढ्छौं । कोरियाले अहिले नै हामीलाई उडानका लागि स्लट दिइसक्यो । विमान आएको अर्को हप्ता नै हामी त्यहाँ उडान थाल्न सक्छौं । हामीले कोरियाका लागि व्यवसायिक तयारी शुरू गरिसकेका छौं । कोरियामा हप्तामा दुईटासम्म उडान गर्ने सोचमा छौं । त्यस्तै, अर्को बजार भनेको साउदी अरेबिया हो, जहाँ ४–५ लाख बढी नेपाली छन् भन्ने अनुमान छ । त्यहाँबाट अहिले नेपालमा सीधै उडान पनि नभएकोले त्यो पनि हाम्रो लागि राम्रो गन्तव्य हुन सक्छ । अर्को, जहाँ अहिले हाम्रा दुईटा बोइङले उडान गरिरहेका छन, ती स्थानमा पनि उडान थप्न सक्छौं । अहिले हामी जम्मा आठ वटा गन्तव्यमा मात्र पुगेका छौं । ती ठाउँमा पनि एयरबस आएपछि थप उडान गर्न सकिन्छ । अर्को हाम्रो टार्गेट अष्ट्रेलिया र न्युजिल्याण्ड पनि हो । 

० नेपाल वायुसेवा निगमलाई थप सुदृढ र प्रतिस्पर्धी बनाउन के–के योजना छन् ?

आन्तरिक र बाह्य दुवैमा हामी क्रमशः अगाडि बढ्दै छौं । आन्तरिकमा हामी अहिले २६ वटा गन्तव्यमा गइरहे पनि आम नेपालीको चाहना र निगमसँगको अपेक्षा चाहिँ निजी कम्पनीहरू नगएको वा जान अप्ठ्यारो मानिरहेको ठाउँमा पनि निगमले उडान गर्नुपर्छ,किनकि यो सरकारी कम्पनी हो । सबै कुरा नाफा मात्र होइन । हामीकहाँ यस्ता गाउँहरू छन्, जहाँबाट काठमाडौं आउन ५–६ दिन लाग्छ । त्यस्तो ठाउँमा उडान गर्दा त्यसको सामाजिक आर्थिक विकासलाई टेवा नै पुग्दछ । हामीले नाफा त अन्तर्राष्ट्रिय उडानमा गर्न सक्छौं । त्यो नाफाबाट पनि आन्तरिक उडानमा सहयोग गर्न सक्छौं । मैले लेखा समितिमा पनि यही कुरा राखेको छु । दुईजना मात्र यात्रु भए पनि उडान गर्नुपर्छ । अर्को कुरा अन्तर्राष्ट्रिय उडानमा हाम्रो आठ वटा गन्तव्य मध्ये मुम्बई बाहेक अन्यमा राम्रो अक्युपेन्सी छ । हालैको एउटा तथ्याङ्कले निजी कम्पनीको ती ठाउँमा ७० दशमलव प्रतिशत रहेछ भने निगमको ७० दशमलव ५ प्रतिशत । त्यसकारण अहिले नै हामी निजी कम्पनीभन्दा राम्रो गरिरहेका छौं ।

० सार्वजनिक लेखा समितिले ३ महिना भित्र रणनीतिक साझेदार नियुक्त गरिसक्नु भनी पर्यटन मन्त्रालय र नेपाल वायुसेवा निगमलाई निर्देशन दिएको छ । रणनीतिक साझेदार नियुक्तको कामलाई कसरी अगाडि बढाउँदै हुनुहुन्छ ?

रणनीतिक साझेदार भित्र्याउने कुरा अलि जटिल छ । यसका लागि हाम्रो व्यवस्थापनले आफ्नो धारणा सञ्चालक समितिमा पेश गरिसकेको छ । त्यहाँबाट पनि यो नेपाल सरकारको स्वामित्वको कम्पनी भएकोले यसको निर्णय गर्ने जिम्मा पर्यटन मन्त्रालयमा पुगेको छ । त्यहाँ यस विषयमा निर्णय गर्न सहसचिवको नेतृत्वमा एउटा समिति बनेको छ । निगमबाट पनि त्यसमा दुईजना सहभागी हुनुहुन्छ । नेपाल सरकारको मेशिनरी भित्र रणनीतिक साझेदार भित्रयाउने कुरा पहिलो पटक छलफलमा छ । अब नयाँ जहाज खरीद र रणनीतिक साझेदार एकै समयमा आउने भन्ने कुरा अहिल्यै भन्न सकिँदैन । रणनीतिक साझेदार आए पनि नआए पनि हामी अगाडि बढ्नुपर्छ । आए राम्रो तर यो सजिलो विषय छैन र उसले नाफामा होइन, आयमा मलाई हिस्सा चाहिन्छ भन्यो भने त्यसले त हामीलाई फाइदा दिँदैन । अर्को कुरा, नेपालको निर्णय गर्ने काम अति ढिला हुने भएकोले के हुन्छ अहिले भन्न सकिँदैन ।